अनुदानको किस्ता रोकीँदा भुकम्पपीडित मारमा

२३ बैशाख, चौतारा ।

सिन्धुपाल्चोकमा भुकम्पपीडितले पाउनुपर्ने आवास निर्माणको अनुदान किस्ता रकम रोकिँदा उनीहरु मारमा परेका छन् । किस्ता आउला र उधारो तिरौंला भनेर बसेका उनीहरु किस्ता रोकिँदा मारमा परेका हुन् ।

गत फागुन मसान्तमा भुक्तानि दिएपछि चैत १ गतेबाट किस्ता रोकीएको हो । अनुदानको लागि पीडितले निवेदन दिएर सो फाइल अन्तीम भुक्तानीका लागि चेक बन्ने प्रकृयासम्म पुग्न एक महिनाभन्दा वढी समय लाग्छ । यसरी फागुनमसान्तपछि किस्ता रोकिंदा पुसमा आवास निर्माण सकेका लाभग्राहीले समेत अझैसम्म अनुदान बापतको रकम नपाएका हुन् । जसले गर्दा किस्ता बापतको रकम आएपछि तिर्ने सर्तमा उधारोमा निर्माण सामाग्री किनेका भुकम्पपीडित धेरै मारमा परेका हुन् ।

सिन्धुपाल्चोकका इन्द्रावती गाँउपालिका —११ का सुमन सापकोटाले गत पुस महिनामा मै घर निर्माण गरिसकेका छन् । इट्टा सिमेन्टको जडाइ गरिएको सो घर निर्माण गर्न उनले ५ लाख भन्दा धेरै रकम खर्च गरे । सो मध्ये इट्टा र सिमेन्टको पैसा उधारो राखेर घर निर्माण गरेका उनले किस्ता नआँउदा सो रकम तिर्न सकेका छैनन् । ‘साहुले पैसा चाहीयो भनेर भन्न थालिसकेका छन्,’ सापकोटाले भने —‘अन्तीम किस्ता बापतको ५० हजार रुपैंया आएपछि तिरौंला भनेर कुरीरहेको छु ।’ अन्तीम किस्ता नआएर उधारो तिर्न नपाएका भुकम्पपीडितको संख्या यो समाचार तयार पार्दासम्म चार सय ११ रहेको छ ।

पुनर्निर्माण प्राधिकारण अन्तर्गत जिल्ला आयोजना कार्यान्वयन इकाइ (अनुदान व्यवस्थापन तथा निजी आवास), सिन्धुपाल्चोकका सुचना अधिकारी रविराज धितालका अनुसार अर्थ मन्त्रालयबाट निकासा रोकिदाँ चैत महिनादेखि अहिलेसम्म दोस्रो किस्ता भुक्तानीका लागि योग्य भएका तर नपाएका लाभग्राहीको संख्या एक हजार ७७ छ । ‘हामीले सबै प्रकृया सकेर अन्तीम भुक्तानीका लागि फाइल तयार गरेका राखेका छौं, ’ सुचना अधिकारी धितालले भने —‘तर अर्थ मन्त्रालयबाट बजेट निकासा रकम नआँउदा हामीले भुक्तानि दिन सकेका छैनौं ।’

हुन त निकासा नआएर भुक्तानी रोकिएको यो पहिलो पटक भने होइन । यसअघि पनि पटकपटक अर्थ मन्त्रालयले निकासा रोक्दै आएको छ । भुकम्पपीडित जस्तो संवेदनशिल काममा मन्त्रालयले लापरवाही गरी निकासा रोकिदिँदा भुकम्पपीडित त मारमा पर्छन् नै, कार्यालयका कर्मचारी समेत अप्ठ्यारोमा पर्ने गरेका छन् । किस्ता रोकिएपछि हरेक दिन लाभग्राहीले मेरो किस्ता किन रोकियो भनेर फोन गर्ने गरेका छन् । कोही कोही लाभग्राही र जनप्रतिनिधि त कार्यालयमै आएर दवाव दिने गरेको धितालले बताए ।

आगामी असारमसान्तबाट पुनर्निर्माण प्राधिकरण अन्तर्गतका सबै कार्यालयहरु खारेज हुँदैछन् । सो कार्यालय खारेज भएपछि पुनर्निर्माणको स्वमित्व कसले लिने भन्ने विषय अझैपनि छलफलमै छ । यो असहज समयमा छिटोछिटो पुनर्निर्माण सक्नुपर्नेमा एकतिर निर्माण सम्पन्न गरिसकेका लाभग्राहीले किस्ता वापतको रकम पाएका छैनन् भने पुनरावेदन मार्फत नयाँ लाभग्राही थपिने क्रम पनि जारी छ । यस्तो अवस्थामा छिटो भन्दा छिटो पुनर्निर्माण सम्पन्न गर्नुपर्नेमा मन्त्रालयबाट निकासा रोकीदा पुनर्निर्माण नै अन्यौलमा परेको छ ।

पुनर्निर्माणपछि चिटिक्क मेलम्चीघ्याङ

पुनर्निमाण प्राधिकारणले असारमसान्तसम्म पुनर्निर्माण गरिसक्न दवाव दिइरहेको छ । असारबाट प्राधिरकण नै खारेज हुने भएकोले सो भन्दा अगाडी नै पुनर्निर्माण सक्न प्राधिकरणलाई समेत दवाव छ । तर अर्थ मन्त्रालयले बेलाबेलामा निकासा रोकिदिँदा यसले पुनर्निर्माणमा नै प्रभाव पारिरहेको छ । पहिलो किस्ता पाएर आवास निर्माण सुरु गरेका कतिपय लाभग्राहीको दोस्रो किस्ता नपाँउदा आर्थीक अभावका कारण निर्माण सम्पन्न गर्न पाएका छैनन् । जसोतसो निर्माण सम्पन्न गरेका लाभग्राही समेत किस्ता रोकिएकै कारण चर्को ब्याजमा ऋण लिन बाध्य छन् ।

कहाँ पुग्यो सिन्धुपाल्चोकको निजी आवास पुनर्निर्माण ?

कुल ९१ हजार १२ जना लाभग्राही भएको सिन्धुपाल्चोकमा ९८ हजार ४४० जनाले अनुदान सम्झौता गरी ८९ हजार ४३८ जनाले पहिलो किस्ता वापतको ५० हजार रुपैंया लिएका छन् । उनीहरुमध्ये ८६ हजार १७९ ले दोस्रो किस्ता वापतको १ लाख ५० हजार र ७९ हजार ९८७ जनाले तेस्रो किस्ता वापतको ५० हजार गरी अनुदान बापतको पुनै ३ लाख रुपैंया बुझिसकेका छन् । पहिलो किस्ता लिएका तर घर निर्माण नगरेका एक सय ३८ लाभग्राहीले भने सो रकम समेत फिर्ता गरेका छन् । जिल्लाभर आवास निर्माणका लागि कतै सुरक्षीत जग्गा नभएका नौ सय २० लाभग्राहीमध्ये तीन सय ९४ लाभग्राहीले घडेरी खरिदको लागि बढीमा दुइ लाख रुपैंया सम्म प्राप्त गरेको कार्यालयको तथ्याङ्क छ ।

त्यस्तै कतै जग्गा नभएका एक सय ७७ लाभग्राही मध्ये ८२ लाभग्राहीले घडेरी खरिदको लागि बढीमा दुइ लाख रुपैंयासम्म प्राप्त गरेका छन् । त्यसैगरि कार्यालय मार्फत १५ वटा गुम्बा निर्माण काम भइरहेको छ ।