जलबायु परिवर्तनः २६ लाख वर्ष पुरानो समुन्द्र भयाे गायब

उज्वेकिस्तान, २८ माघ । जलवायु परिवर्तनले पृथ्वीको मुहार कसरी बदलिरहेको छ भन्ने चकित पार्ने उदाहरण नासाले तस्विरमार्फत देखाएको छ ।

केही वर्षभित्रै पूरै समुन्द्र पृथ्वीबाट लोप हुन्छ ? के तपाई पत्याउनु हुन्छ ? यो भएको थियो ? जनवरी २०२४ लाई लगातार दोस्रो महिना भनिएको छ जब विश्वव्यापी तापक्रम सामान्य भन्दा माथि रहेको अनुमान गरिएको छ।

वास्तवमा, यसले विश्वव्यापी औसत तापक्रम १.५ डिग्रीको थ्रेस होल्डभन्दा माथि लिएको छ। १.५ डिग्री त्यो सीमा हो, जुन माथि यदि पृथ्वी न्यानो हुन्छ भने, यसले विनाशकारी परिणामहरू निम्त्याउँछ।

ग्लोबल वार्मिङले पृथ्वीलाई कत्तिको हानि पुर्‍याउँछ भन्ने अनुमान नासाले साझा गरेको तस्बिरबाट गर्न सकिन्छ। कजाकिस्तान र उजबेकिस्तान बीच एक समुद्र थियो, जसको नाम अरल सागर थियो। यो समुद्र ६८ हजार वर्ग किलोमिटरमा फैलिएको थियो। चारैतिरबाट जमिनले घेरिएको यो विश्वको चौथो ठूलो जलस्रोत थियो। तर यो २०१० सम्म पूर्ण रूपमा सुक्न पुग्यो ।

यो १९६० को दशकमा सुक्न थाल्यो, जब यसलाई खुवाउने नदीहरू सोभियत सिंचाईको लागि मोडियो।

नासाको अर्थ अब्जर्भेटरीले अरल सागरसँग सम्बन्धित पूर्ण प्रतिवेदन प्रस्तुत गरेको छ । जसअनुसार सन् १९६० मा सोभियत संघले यस क्षेत्रका दुई ठूला नदी सिर दर्या र अमु दर्यालाई सिँचाइका लागि डाइभर्ट गरेको थियो ताकि मरुभूमिमा बनेका कपास खेत र अन्य बालीलाई पानी दिन सकोस् । त्यसपछि अरल सागर सुक्न थाल्यो ।

इन्साइक्लोपीडिया ब्रिटानिकाका अनुसार अरल सागर लगभग २६मिलियन वर्ष पहिले बनेको थियो जब दुई नदीहरूले आफ्नो प्रवाह परिवर्तन गरे। जब महासागर आफ्नो पूर्ण आकारमा थियो, यो उत्तर देखि दक्षिण ४३५ किलोमिटर, र पूर्व देखि पश्चिम २९० किलोमिटरको दूरीमा फैलिएको थियो। सिँचाइ आयोजना अस्तित्वमा आएसँगै समुन्द्र सुख्खा हुन थाल्यो र यसको सबै पानी वाष्पीकरण हुन थाल्यो ।

काजाकिस्तानले पनि यो पुरानो पानीको स्रोत बचाउन अन्तिम प्रयास गरेको थियो। देशले उत्तरदेखि दक्षिणसम्म बाँध बनाएको थियो। तर सम्पूर्ण समुन्द्र पानीले भरिन सकेन । अहिले त्यसको सानो भागमा मात्रै पानी देखिन्छ ।